Doen in juni

De maand juni is al voorbij de helft. Dringend tijd dus om de uit te voeren taken deze maand even te updaten. We gaan opnieuw in het Moestuin Werkboek van Peter Bauwens te rade.

Eindelijk zomer! Dit is de maand met de langste dagen, zachte en groeizame temperaturen en een overvloed aan voorjaarsgroenten. Volop genieten dus. Het is ook de gemakkelijkste maand om nog veel te zaaien, want alles kiemt en groeit nu razendsnel.

Eerste week:

- Zaaien: basilicum in volle grond (rijke grond met extra compost en tijdens de groei regelmatig extra plantenvoeding of plantengier geven)
- Aardappelen regelmatig aanaarden

Tweede week:

- Tomatenplanten een bodembedekking van stro geven om planten en vruchten droger en grond vochtiger te houden (struiktomaten moeten niet worden gediefd)
- Prei aanaarden
- Zaaien: suikermaïs (voor de tweede keer)

Derde week:

- Zaaien en uitplanten: alle slasoorten (oogst spreiden door om de 2 tot 3 weken te zaaien, korte rijtjes maken en veel verschillende gewassen en rassen gebruiken)
- Verdamping en onkruidgroei beperken door gazonmaaisel rond de planten te strooien

Vierde week:

- Zaaien: zomerpostelein (vrij dicht en laten uitgroeien, binnen 3 weken oogstbaar, te verwerken in salades of kort stoven als smakelijke bladgroente)
- Paprika en basilicum extra vloeibare plantenvoeding of -gier geven
- Alle plantgoed van kool nu uitplanten voor oogst voor of tijdens de winter
- Regelmatig tussen de rijen planten schoffelen om de grond los te houden voor makkelijke vochtopname bij regen of gieten; beter 1 keer flink extra water geven om de 14 dagen dan elke dag een beetje

Onvermeld in het overzicht van Peter Bauwens is het plukken van de pruimen. Normaliter oogst ik die pas begin juli, maar door het zonnige voorjaar zijn ze nu veel vroeger rijp. Dat het tijd is om te oogsten, merkte ik aan de merels die acrobatentoeren uithalen om in het vruchtvlees te pikken. Helemaal zacht zijn ze nog niet, maar plukken was de boodschap willen we zelf nog wat vruchten overhouden. Een faire deal: de vruchten waar ik zelf het makkelijkst aan kan, zijn voor ons, de vogels kunnen zich te goed doen aan de pruimen in de top van de boom. Dit jaar maken we geen confituur, maar eten we het fruit uit het vuistje. En de rode vruchten zijn... best te pruimen.

Schrikken van een slak

Erg schrikwekkend zijn slakken niet. Toch schrok ik deze week wel even op toen ik bij het openen van één van mijn compostvaten deze onverwachte gast aantrof: een tijgerslak of grote aardslak.

Nog wat extra wilde planten

Vorige week zondag, op Pinksteren, trokken we naar Oost-ecomarkt, een markt vol bio, eco en duurzame artikelen die voor de vierde keer werd georganiseerd door Oxfam Wereldwinkel Oosteeklo. En we kwamen natuurlijk niet met lege handen weer thuis. Voor de tuin kocht ik nog wat wilde planten bij: echinacea (al weet ik niet precies welke), ijzerkruid (of ijzerhard) en geel vingerhoedskruid.

Geen appeltjes dit jaar

Bij de aankoop van mijn appelaartje een jaar geleden zei men dat ik het boompje best de eerste twee jaar geen vruchten zou laten dragen. Geen probleem mee dit jaar. Vorig jaar had ik één klein appeltje op de boom, dit jaar zijn er helemaal geen. Toen het boompje bloeide, waren er zo goed als geen bijen te zien. Geen bestuiving dus. Of is er geen bestuivend ras voor mijn Elstar in de buurt? Misschien dit najaar toch maar best voor een extra bestuivend appelaartje zorgen.


Geen appels dus, maar ondertussen dient het boompje wel als materniteit voor spinnetjes.

Een minibij

Bijen heb je blijkbaar in alle maten, zoveel verschillende soorten zijn er. Solitaire of wilde bijen vormen samen met de hommels en de honingbijen de superfamilie van Apoidea s.l., lezen we op Wikipedia. In Nederland komen circa 350 soorten voor, o.a. met de volgende geslachten: zijdebijen, groefbijen, zandbijen, metselbijen en behangersbijen. Dat zal in Vlaanderen wel niet anders zijn. Vorig weekend ontdekte ik tussen de veel grotere bijen opeens ook dit kleine insectje op de bloemen van de peterselie. Pas bij nader toezien zag ik dat dit een alleraardigst minibijtje was. Nu nog zien uit te vinden welke soort dit eigenlijk is.

Het gaat niet goed met de bijen

Op 9 juni berichtte De Morgen over een VN-rapport dat zegt dat de honingbijen aan het uitsterven zijn. Steeds meer imkers kampen met lege bijenkasten in het voorjaar. Volgens rapporten van de Verenigde Naties en de Wereldvoedselorganisatie loopt de jaarlijkse sterfte in Europa en Noord-Amerika op tot 30 procent. Het aantal bijenvolken keldert jaarlijks met 85 procent. Volgens de befaamde bijenspecialist Frans Jacobs, prof aan de Universiteit van Gent, ging vorig jaar in ons land 40 tot 50 procent van de populatie verloren. Over de oorzaken van de sterfte lopen de meningen uiteen, maar één ding is zeker: we stevenen af op een heuse bestuivingscrisis. In een rapport zegt UNEP, het miliebureau van de Verenigde Naties, dat 71 van de 100 belangrijkste voedingsgewassen ter wereld door insecten worden bestoven. UNEP wijt de bijensterfte aan de afnemende plantendiversiteit, de opmars van parasieten en virussen, de klimaatverandering en het gebruik van gewasbeschermende producten. Professor Jacobs denkt niet dat insecticiden de oorzaak zijn, wél de parasitaire varroamijt die bloed uit de bijen zuigt en daarbij heel wat virale ziektes en infecties verspreidt, waardoor de bijenpopulatie genetisch verzwakt. En dat gecombineerd met ondervoeding wordt de beestjes fataal. Jacobs pleit dan ook voor de massale aanplanting van bloemen om de vitaliteit van de bijen op te krikken. Ik draag alvast mijn steentje bij met de wilde planten in de voortuin en bijenlokkers in de moestuin, zoals de bloeiende peterselie hier op de foto.

Bijen op peterseliebloempjes

Nog wat foto's van bijen op de uiterst fijne bloempjes van opgeschoten peterselie.

Bijen in het vingerhoedskruid

Omdat ik maar niet genoeg krijg van bijen: hier nog enkele foto's van deze ijverige insecten in het vingerhoedskruid.

Gier of muggenkwekerij?

In een grote zwarte metselaarskuip ben ik al een flink aantal weken gier aan het maken: wat bladeren van brandnetel en smeerwortel (de planten uit Frankrijk) in water en dan laten rotten. De stank valt al bij al nog mee omdat ik het water voorlopig onaangeroerd heb gelaten. Maar de kuip met stilstaand water steekt ondertussen wel vol muggenlarven.

De aardappelen bloeien

De aardappelen doen het goed. Net als vorig jaar zijn er weer enkele planten met ietwat geperforeerde bladeren door vraat van de aardvlooien, maar de schade is heel beperkt.

Om kort van te genieten

Onze twintig jaar oude cactus ging ook dit jaar weer bloeien. Hoewel hij er absoluut niet meer uitziet, verhout als de plant inmiddels is, leveren de bloemen keer op keer een kortstondig moment van verrukking op.


De bloemknoppen gaan normaliter pas begin juli open, maar dit jaar waren ze er - door de vele uren zon die we hebben gehad - een maand vroeger. De bloei duurt jammer genoeg maar een tweetal dagen. Daarna is het weer wachten tot het volgende jaar.

Paprika slaat niet aan

De weken geleden al uitgeplante paprikaplanten slaan niet aan. Ze vertonen overduidelijk een groeistilstand, net als de uien in hun buurt. Blijkbaar houdt de paprika er helemaal niet van om verplant te worden. Ligt het aan het te droge weer dat we hebben gehad? Ik had nochtans voldoende vruchtbare grond aangebracht, verrijkt met wat bentoniet om het vocht langer vast te houden, en ik heb 's avonds ook regelmatig voor wat bewatering gezorgd.


De plantjes die ik in overschot had daarentegen groeiden wel matig door, bijeengehoopt in hun bak. Gisterenmorgen kregen we een malse regenbui over ons heen en heb ik nog snel wat extra plantjes in de beide paprikaperceeltjes toegevoegd. Met de lading regen die we vandaag over ons heen kregen, hoop ik dat het merendeel van de planten nu wel een groeispurt zal inzetten. Vreemd genoeg vertonen sommige van de kleine plantjes ondertussen wel al de aanzet van bloemvorming.

Lekkerder dan spinazie

Ik plukte heel wat tuinmeldeplanten kaal om een bak met blaadjes te vullen. Maar net als bij spinazie houd je na het koken en mixen amper nog iets aan volume over. Eén portie om meteen te eten en één portie om in te vriezen voor later. Tuinmelde (Atriplex hortensis) behoort net als spinazie tot het geslacht van de ganzenvoet, waar bijvoorbeeld ook quinoa deel van uitmaakt. Tuinmelde stond vele eeuwen op het Europese menu maar werd rond 1500 door de spinazie verdrongen. Vandaag wordt tuinmelde zelfs als een vergeten groente beschouwd. De bereiding en het gebruik ervan is gelijk aan die van spinazie, maar het plukseizoen is heel wat langer. Tuinmelde kan haast het hele jaar door worden geplukt, maar de plant heeft wel last van snel opschieten. De plant is helemaal niet kieskeurig wat standplaats en bodem betreft, waardoor ze zelfs door iemand zonder groene vingers met veel succes kan worden gekweekt. Zelf vind ik tuinmelde lekkerder dan spinazie. Atriplex bevat minder oxaalzuur dan spinazie en dat zorgt voor een fijnere smaak. Op het internet is o.a. te vinden dat tuinmelde 5% eiwitten en tot 7% sacchariden bevat en rijk is aan mineralen (Ca, Mg, P, Fe) en vitamine C. De plant bevat ook caroteen en anthocyaan, de kleurstof die rode melde rood maakt.

Een belager minder

Bij het plukken van tuinmelde trof ik op één van de blaadjes een kleine groene rups aan. Ik haalde ze van het blad en gooide ze achteloos in de steentjes van het tuinpad. Een paar tellen later was het beest er geweest: een wesp wierp zich op deze prooi.

Opruimingswerk

Mieren doen zich te goed aan een dode rups. Het leven in de tuin is soms tegelijk wreed en bijzonder fascinerend.

Juffertje-in-het-groen

De onbekende plant die ik enkele dagen geleden op mijn blog afbeeldde vond ik terug in een tuinboek. Het gaat om de wilde plant juffertje-in-het-groen (Nigella damascena): een mooie naam voor een fascinerende verschijning.


Niet alleen de bloemen zijn mooi, ook de krans van schutbladeren fascineert en bijzonder intrigerend is de zaaddoos die uiteindelijk wordt gevormd.

Mei was zonnig en droog

Ook juni is snikheet gestart. De tuin blijft om water snakken. Een kort onweertje een tijd terug zorgde amper voor een bodempje water in het pas geledigde vat. Mei was dan ook uitzonderlijk droog, zoals ook bleek uit het maandoverzicht van het KMI. Niet alleen was de hoeveelheid neerslag heel laag, de zon scheen vorige maand ook abnormaal veel. De relatieve vochtigheid voor de maand mei bedroeg 62%. Daarmee werd het dieptepunt uit 2008 opnieuw bereikt. Het KMI bestempelt dit als 'zeer uitzonderlijk', wat betekent dat het verschijnsel maar eenmaal bereikt of overtroffen wordt in 100 jaar. We hadden vorig maand 7 neerslagdagen minder dan normaal en de neerslag die viel was dan ook heel gering: amper 22,5 mm per vierkante meter neerslag, waar dat in een normale meimaand 66,5 mm bedraagt. Met een gemiddelde minimumtemperatuur van 8,5 graden en een gemiddelde maximumtemperatuur van 20 graden was mei niet zo warm, maar er was wel abnormaal veel zon: ze scheen bijna 265 uren en dat is zo'n 70 uren meer dan normaal. Maandag 30 mei was de warmste dag die tot dan in 2011 werd opgemeten. In Kleine Brogel steeg het kwik tot 32,2 graden. In Ukkel werd een maximum van 28,3 graden gemeten. Nog geen record: op 30 mei 1944 haalde de thermometer in Ukkel zowaar 32,4 graden.

Heel veel cijfertjes over het weer. Om maar te zeggen dat de slaplanten door de grote droogte duchtig staan op te schieten. Al is zo'n vierseizoenensla ook in flatgebouwvorm best wel mooi.

De sluimerwtjes zijn een zegen

Sommige planten mogen al moeilijk aanslaan in de tuin, andere doen het dan weer uitstekend. Zoals de sluimerwtjes bijvoorbeeld. En dat vinden we een zegen, want de jonge peultjes vallen bijzonder in de smaak.

De resterende tuinbonen doen het goed

Veel tuinbonen heb ik niet, maar aan de planten die er staan vormen zich stilaan mooie peulen. Nu nog even uitvissen hoe we die gaan bereiden.

De bernagie zaaide zich uit

Vorig jaar kreeg ik in Frankrijk enkele bernagieplantjes (komkommerkruid) mee. Ze zaaien zich overvloedig elk jaar opnieuw uit, gaf de tuinier me nog mee. En ik betwijfelde of dit in onze zandgrond ook wel het geval zou zijn. Maar inderdaad, zelfs na het lichtjes omspitten van het perceel waar ik aardappelen zou poten kwamen jonge plantjes boven de grond. Drie ervan zette ik voor alle zekerheid in kleine potjes die ik tijdelijk een plaats gaf naast de vetplanten. Maar inmiddels kan ik de potjes niet meer wegnemen: de wortels hebben zich onderaan de potjes een weg gebaand naar de volle grond, waardoor de bernagie nu stevig vastgeworteld staat. De planten zullen hierdoor wellicht eerder klein blijven, maar de bloemknoppen zijn zich al aardig aan het vormen.

Wilde planten en tabak

Vorig zondag was het Dag van het Park. In Eeklo waren o.m. Natuurpunt en het Rode Kruis met een stand in het Heldenpark aanwezig. Bij de een kocht ik nog twee wilde planten (andere dan die die ik eind april op de bloemenmarkt kocht): knoopkruid (Centaurea jacea) en slangenkruid (Echium vulgare).


Aan de stand van het Rode Kruis kocht ik twee tabaksplantjes ten voordele van het asielcentrum. Het zijn planten die bladluizen aantrekken, zodat andere gewassen in de tuin van deze beestjes gevrijwaard blijven.

En wie mag dit wel wezen?

Een vlieg die de voorbije dagen een aantal keren haar opwachting maakte in de tuin. Nog even uitzoeken hoe deze bezoeker precies heet...

Boterboontjes en suikermais

Twee weken plantte ik niet alleen de inmiddels weggevreten spaghettipompoenen, muskaatcourgettes 'tromba d'albenga' en komkommers, maar gingen ook de boterboontjes en voor het eerst ook suikermais de grond in. De foto dateert van toen, maar gelukkig zijn deze plantjes inmiddels van aantasting gevrijwaard gebleven.


De tagetes daarentegen hadden enkele dagen na aanplant al last van vraat en zijn inmiddels helemaal verdwenen. Alleen een zielig stengeltje blijft over. Hier waren wel slakkensporen te zien, maar de ecokorrels tegen slakken hebben niet veel meer mogen baten.

En dan beginnen we opnieuw

Een beetje met de moed der wanhoop beginnen we opnieuw en planten we pitjes van spaghettipompoen, pompoen 'futsu black', muskaatcourgette en komkommer in potjes met teelaarde. In de middelste bak stopte ik boontjes. Alles in de grote zwarte metselaarskuip, goed nat maken en een plaatsje geven in de schaduw. En nu maar hopen dat de planten opkomen en dat de metselaarskuip in een ver hoekje van de tuin hen behoedt voor hun belagers.

Veel moeite voor niks

Elk jaar opnieuw duikt in de tuin hetzelfde probleem op: de pompoenen en komkommertjes die ik in huis opkweek en nadien in de tuin uitplant worden in 1-2-3 opgevreten.


Zo zagen de spaghettipompoenen eruit bij het planten op 22 mei.


En dit is een komkommerplantje. Met mulch probeer ik de grond, na hem nat te hebben gemaakt, niet al te snel te laten uitdrogen.


Toen ik de eerste aantasting vaststelde, probeerde ik de belagers te weren door een plastiek doosje boven de plantjes te zetten (28 mei).


Amper enkele dagen later blijft van deze plant al niks meer over. Volledig opgevreten...


De overvloedig in onze droge zandgrond aanwezige aardvlooien wijs ik aan als grote schuldigen. De mulchlaag waarmee ik de grond nat probber te houden schrikt hen blijkbaar niet af. Of zijn het insecten zoals deze cicade die zich aan de plantjes te goed doen? Cicaden blijken immers ook heel wat schade aan bloemen en planten te kunnen veroorzaken. Ze zuigen niet alleen het bladgroen uit het blad, maar verspreiden ook stoffen die bladgroen afbreken en stoffen die het voedseltransport van een plant verhinderen.


De jaarlijkse terugkerende aantasting bestaat erin dat al het groen van de plantenblaadjes wordt weggevreten. Alleen een sterk geperforeerd blad of het nervenstelsel blijft op de duur nog over, zoals ook zichtbaar is op deze plant in de bloemenborder. Al lijken hier ook slakken aan het werk te zijn geweest. De schade doet zich echter ook voor wanneer ik met slakkenkorrels strooi. Of doen de slakken zich eerst aan de plantjes en pas later aan de korrels te goed?



Ook sommige tuinmelde moet eraan geloven...


... net zoals de Oost-Indische kers.