Het weer in het najaar

Nog even verder een boompje opzetten over het weer. November 2011 was de zonnigste en droogste novembermaand ooit, maar ook in de maanden daarvoor werden opvallende weerfeiten opgetekend. Zo noteerden we eind september de warmste 30 september ooit, met het kwik dat in Ukkel steeg tot 26,1°. Het vorige dagrecord van 25,1° dateert uit 1908. In september zagen we bovendien meer zon (173 uur) dan in juli (140 uur) of augustus (145 uur). De herfstzon zorgde ervoor dat de zonnedaken toch nog een goed productiejaar kenden. Het zonnige herfstweer en ook de schitterende lente (die voor recordhoeveelheden groene stroom zorgde) compenseerden ruimschoots het slechte weer in juli en augustus. In de twee zomermaanden scheen de zon 27% minder dan tijdens een gemiddeld jaar, berekende het KMI.

De cijfers over het aantal minuten zon per maand in 2011 van januari tot en met oktober spreken boekdelen (bron KMI):

- januari: 14,7% onder het gemiddelde
- februari: 28,8% onder het gemiddelde
- maart: 85,6% boven het gemiddelde
- april: 50,2% boven het gemiddelde
- mei: 34,1% boven het gemiddelde
- juni: 3,8% onder het gemiddelde
- juli: 30,2% onder het gemiddelde
- augustus: 23,6% onder het gemiddelde
- september: 21,2% boven het gemiddelde
- oktober: 43,7% boven het gemiddelde

Uit de cijfers van het KMI bleek dat de zon in de eerste tien maanden van het jaar 1.615 uur scheen, wat ruim 12% meer is dan in een gemiddeld jaar.

Zonnigste en droogste novembermaand

Nooit eerder is er in een novembermaand zo weinig neerslag gevallen als dit jaar, berichtte Belga op basis van gegevens van het KMI. Uit het maandelijks klimatologisch overzicht van het KMI voor Ukkel blijkt dat er in november 2011 maar 8,5 mm neerslag viel, wat het vorige laagterecord aan diggelen slaat. Dat was 22,1 mm in 1991. De normale waarde is 76,4 mm. Die neerslag zat verspreid over 11 neerslagdagen, wat "uitzonderlijk" weinig is. Met die term doelt het KMI op een verschijnsel dat één keer wordt bereikt of overtroffen in dertig jaar. Het laagterecord is 10 dagen en dateert van 2008. De statistisch normale waarde is 19 dagen. De relatieve vochtigheid bedroeg 86 procent, wat "abnormaal" is. Het weerinstituut gebruikt die term voor een fenomeen dat één keer wordt bereikt of overtroffen in zes jaar. De normale waarde is 88 procent.


De zon scheen 114 uur 54 minuten, wat ook al "uitzonderlijk" is voor november. De normale zonneschijnduur is 66 uur, dus bijna de helft. Het record van 135 uur dateert van 1989. Met 8,6 graden was de gemiddelde temperatuur "abnormaal". De normale waarde is 6,8 graden. "Uitzonderlijk" is dan weer de gemiddelde maximumtemperatuur van 12,5 graden, tegen 9,5 graden normaal. Het record bedraagt slechts 0,3 graden meer en is in 1994 opgetekend. Met 5,2 graden was de gemiddelde minimumtemperatuur normaal.

Oogst van de voorbije weken en maanden: paprika en tomaat

Toen de eerste vorst aan de grond werd aangekondigd, ruimde ik de paprikaplanten op. Dat leverde zelfs nog een beetje oogst op (foto 11 november). Deze kleine en nog groene paprika's - slechts eentje had nog voldoende tijd gekregen om te rijpen - gingen de diepvriezer in bij de rest, om later in ovenschotels te verwerken.

De tomaten hadden door de natte zomer al snel last gekregen van de gevreesde schimmelziekte Phytophtora infestans. De kleine plantjes waren ook amper gegroeid en de oogst was dan ook minimaal. Op 11 november legde ik nog een laatste klein tomaatje bij de laatste paprika's (foto hierboven). De foto's van 21 augustus hieronder geven een wat vertekend beeld: tomaten in openlucht opkweken blijkt na verschillende jaren proberen geen groot succes, zelfs niet met deze soort 'Japanese Early' die ik van Peter Bauwens kocht. Op het blad is het begin van de tomatenplaag al merkbaar.

Oogst van de voorbije weken en maanden: rode biet

Rode bieten kunnen we nog altijd oogsten uit de moestuin. Ze kregen dit jaar een plaatsje waar het jaar voordien de pompoenen hadden gestaan. Dit stukje grond was toen meer bemest dan de rest van de tuin en dat leverde dit jaar uitzonderlijk grote rode bieten op. Dit waren de eerste exemplaren die op 22 september werden geoogst.

Oogst van de voorbije maanden: aardappel

In de tweede helft van augustus was, door het natte weer, van de ene dag op de andere de aardappelplaag merkbaar op het loof. Ik verwijderde het loof en oogstte korte tijd later de aardappelen. De oogst was niet alleen behoorlijk groot maar leverde ook heel wat grote aardappelen op (foto 21 augustus).


Deze aardappel had wel een heel bijzondere vorm. Het lijkt wel een zeehondje.

Oogst van de voorbije weken en maanden: vijg

De vijgen rijpten door de slechte zomer veel te laat. We konden er enkele eten begin augustus...


... terwijl de rest door het uitzonderlijk zonnige en warme weer begin november nog begon te rijpen, zoals deze vijg aan de plant in de pot (foto 12 november).


Aan de boom echter raakten de vele vijgen niet meer volgroeid (foto 12 november) en hingen ze enkele dagen later (foto 20 november) met bevroren druppels aan de takken.

Oogst van de voorbije weken en maanden: ajuin

De stengelajuin deed het behoorlijk goed in de moestuin. De jongste plantjes werden, met o.m. rode ajuin en rucolablaadjes, rauw versnipperd in de zomerslaatjes (foto 7 augustus).

Bij het opruimen van de tuin doken van tussen de vele opgeschoten rucolaplanten nog verschillende ajuinen en stengelajuinen op. Die werden in een lekkere groentesoep verwerkt (foto 20 november).

De Tuinen van Appeltern in november

Een week geleden stopten we op de terugreis van Apeldoorn in Appeltern, waar we de bekende tuinen bezochten. De verwachtingen waren hooggespannen maar werden niet ingelost. Toegegeven, het was opeens een stuk killer na de twee zonovergoten dagen die we net beleefd hadden en een tuin zonder zon waar een koude wind waait is meteen al een stuk minder aantrekkelijk. De teleurstelling had echter meer te maken met het iets te commerciële opzet van dit tuinconcept. Hier bezoek je niet een particuliere tuin, maar een heus tuinvoorlichtingspark van 15 hectare dat bedoeld is om te inspireren en te helpen bij de aanleg van een eigen tuin. Bovenstaande foto maakte ik in het dit jaar aangelegde parkonderdeel 'Het Appeltern Tuinenfestival', waar alleen met ijzerhard en wat grillige metalen silhouetten een heel intrigerend tuinbeeld werd gecreëerd.

Appeltern bewees dat een tuin in november helemaal niet doods hoeft te zijn. Het warme weer van de voorbije weken zorgde ervoor dat er nog heel wat rozen in bloei stonden...





Ook andere bloemen trokken de aandacht. Door hun gele kleur...



Of door hun winterbloesem...


Heel aantrekkelijk was deze witte zonnehoed...



Opvallend waren ook de roze bloemen van deze struik, waarvan ik helaas de naam niet vond...


En hoe mooi is niet deze eenvoudige bloem met haar rooswitte tinten...


De malus Red Sentinel in onze voortuin draagt weer behoorlijk wat appeltjes, maar kan bijlange niet tippen aan dezelfde sierappelaar in Appeltern...


De herfst is een ideaal seizoen voor stillevens. Soms volstaat daarvoor het silhouet van een grote kruik met een takje van een klimhortensia daarboven...


In november wijdt men in Appeltern aandacht aan het maken van tuindecoratie. Met materiaal uit de tuin natuurlijk. Een close-up van een grote krans waarin o.a. lampionnetjes van de lampionplant met sierappeltjes werden gecombineerd...


Eenvoudig maar heel decoratief is ook het gele herfstblad van de Japanse notenboom of Ginkgo biloba...


In de moestuin waren het de opgedroogde of opdrogende bloemkoppen van de artisjok die onze aandacht trokken...


Al bij al viel er zelfs begin november in Appeltern nog heel wat tuinpracht te bewonderen. Alleen jammer dat de zon ons die dag wat in de steek liet en er een koude wind over de tuinvlakten blies.

Paddenstoelen op de Veluwe

Het verlengde weekend van 11 november valt amper te vergelijken met het weekendje dat we een week eerder in Nederland doorbrachten. Vandaag was het mistig en kil, vrijdag brak de zon ook al niet door, maar gisteren was het aangenaam opruimen in de tuin bij een minzaam zonnetje. Wat een verschil echter met de week daarvoor, toen we in Apeldoorn vertoefden en de Veluwe verkenden. Vrijdag was het zomaar eventjes 19° en dat op een 4 november. Zaterdag leek het, met amper een paar graden minder, haast zomer toen we gingen fietsen op de heide. Bomen vol bladeren in talloze okertinten en hier en daar ook prachtige paddenstoelen zorgden er echter voor dat we ons niet van seizoen vergisten.



We waren niet echt op zoek naar paddenstoelen, maar je kon er soms niet naast kijken. Ze waren talrijk aanwezig, in verschillende vormen en verschijningen...



De twee kleine paddenstoelen hieronder steken wat eenzaam de kop op tussen het mos boven op een eenvoudige paal. De foto maakte ik op een heel bijzondere plek, namelijk de natuurbegraafplaats Westerwolde, de eerste en dus ook oudste natuurbegraafplaats van Nederland, in Assel bij de gemeente Hoog Soeren...


Een beetje verderop is de bast van een boom de gastheer van deze zwammen...


En deze paddenstoel lijkt wel een ei in een nestje van bladeren...


Een geknakte paddenstoel aan de schaapskooi van Hoog Buurlo...



En deze zien eruit als dennenappelschubben...

Zo goed als geen pompoenen dit jaar

De oogst valt tegen. De eerste pompoenplanten werden opgevreten en ook het tweede zaaisel deed het niet goed, al lag de schuld daar wellicht meer bij mij: ik zorgde niet voor extra bemesting in het al kleine perceeltje dat volledig door de Oost-Indische kers werd overwoekerd. Alleen twee spaghettipompoenen kon ik afsnijden. Eigenaardig genoeg had de ene zijn normale lichtgele kleur, terwijl de andere een groen jasje heeft. De lichtgele ging vandaag in een ovenschotel, maar we ontdekten niet de typische spaghettisliertjes die je van deze pompoen zou mogen verwachten. De gewone oranje pompoen op de foto is er één die ik uit de tuin van mijn pa meekreeg.

De mais ging in de soep

Van vijf maisplanten oogstte ik slechts een zevental kolven. Of een behoorlijk gevuld kommetje maiskorrels, die samen met wat paprika, enkele aardappelen en wat late boterboontjes de pot in gingen voor een apart smakende zoete maar behoorlijk zware Mexicaanse soep.

Herfsttaferelen

Een schitterend zonnetje zorgt al enkele dagen voor mooie opbrengsten van de zonnepanelen. In de tuin komt een vlinder af op de rottende appels in het vogelvoederhuis (de vogels zelf hebben er geen interesse voor), terwijl een andere uitrust op de klimop.


Ook de lieveheersbeestjes zijn overvloedig in de tuin aanwezig en gedragen zich bijzonder actief.


Het komkommerkruid is haast een pest geworden in de tuin: de planten zijn veel te groot voor mijn kleine moestuintje, maar ik kon het niet over mijn hart krijgen om ze te verwijderen. Ook nu nog zorgen ze voor een drukte van jewelste bij de bijen die zich van de bloemen komen vergenoegen.



In de voortuin staan de planten van het bijenmengsel weelderig te bloeien en toont de in het voorjaar flink teruggesnoeide fuchsia 'white knight's blush' zijn mooie roze bloempjes met een blos aan het herfstzonnetje.